سنت قدیمی ترکیه در کمک کردن به دیگران

در ترکیه ایده به‌ظاهر جدید کمک کردن به دیگران به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد. در این سنت مردم با دادن نان به دیگران به آن‌ها کمک می‌کنند. در بخش آسیایی ترکیه در کادیکوی نانوایی‌ها معمولاً نان‌های خود را به‌صورت روزانه پخت می‌کنند، چیزی حدود 1200 نان مختلف مانند باگت، رولت، نان جو و کیک و بیسکوییت. گاهی اوقات شاهد آن هستیم که نانوا بدون آنکه از یک شخص پول بگیرد نان در اختیارش می‌گذارد، گاهی نیز مردم پول دو نان را می‌دهند اما یک نان دریافت می‌کنند.

اخیراً در کشورهای غربی باب شده است که مردم هنگام پرداخت پول غذا یا قهوه، پول قهوه یک شخص نیازمند دیگر را نیز حساب می‌کنند.

دادن نان به دیگران برای مردم ترکیه بسیار حائز اهمیت است.

این سنت که "نان دادن به یک گرسنه" نامیده می‌شود ریشه در اسلام دارد، که مذهب اغلب مردم کشور است. این سنت به این روش عمل می‌کند: شما به نانوایی می‌روید و پول 2عدد نان را حساب می‌کنید اما فقط یک نان از نانوا می‌گیرید. در عوض به نانوا می‌گویید که یکی از این نان‌ها را به یک شخص نیازمند بدهد. کمک شما در کنار کمک‌های دیگران باعث می‌شود که افراد نیازمند بتوانند از نانوا نان رایگان دریافت کنند.

هنوز زمان و نحوه چگونگی همه‌گیر شدن این سنت مشخص نیست. البته شکل‌های دیگری از این سنت در کشورهای دیگر مانند ایتالیا وجود دارد که همین کار را با قهوه انجام می‌دهند. استاد تاریخ‌شناسی فب آرمانیوس از امریکا که بروی روابط مسیحیت- اسلام در خاورمیانه و تاریخچه غذا کار می کند، درباره این سنت می‌گوید که دادن نان به نیازمند به زمان سلطان عثمان بازمی‌گردد و از مفهوم ذکات نشاءت گرفته است، ذکات یکی از اصول 5گانه مسلمانان است که برای رسیدن به رستگاری و زندگی اخلاقی باید این اصول رعایت شوند. می‌توان ذکات را با پرداخت پول یا هر چیز دیگری بجای آورد.

دادن نان به نیازمند ازنظر مردم ترکیه بسیار حائز اهمیت است، زیرا ازنظر اسلام نان یعنی زندگی و حفاظت از زندگی یک فرد کاملاً مقدس است.

در احادیث مسلمانان به گفته حضرت محمد، نان نعمتی است که از سوی خدا فرستاده‌شده است. اگر تکه نانی سهواً روی زمین بیفتد، باید خم شوی و آن را برداری و درجایی مرتفع قرار دهی. برخی نیز برای نشان دادن احترام خود نان را قبل از قرار دادن در یک جای مرتفع می‌بوسند. نان سفید در ترکیه دو بار در روز پخته می‌شود و همیشه در کنار هر غذایی یک سبد نان تکه‌تکه شده به چشم می‌خورد. اضافه نان‌ها را هرگز بیرون نمی‌ریزند، اگر نان کهنه شود از آن برای تهیه تُست فرانسوی یا آرد سوخاری استفاده می‌کنند. اغلب بسته‌های نان کهنه را از درخت آویزان می‌کنند تا افراد نیازمند از آن استفاده کنند یا به حیوانات خود بدهند.

بسته‌ای نان کهنه که از شاخه‌های درخت آویزان شده تا دیگران از آن استفاده کنند.

سلطان عثمان از این سنت برای قانونی کردن پادشاهی خود و جلب وفاداری دیگران استفاده می‌کرد. ازنظر او مردمی که سیر باشند تمایل بیشتری به اطاعت کردن و میل کمتری به شورش خواهند داشت. چه درگذشته و چه در حال حاضر قیمت نان توسط دولت تعیین می‌شود تا کسی نتواند سرخود آن را افزایش دهد. سلطان عثمان کسانی که تمکن مالی داشتند را به کمک به نیازمندان تشویق می‌کرد. اما یکی از اصول ذکات این است که نحوه پرداخت آن نباید موجب شرمساری فقیر شود و هویت او آشکار گردد.

مثلاً در برخی جوامع اسلامی صندوق صدقه برای این منظور تعبیه‌شده است. این شیوه از کمک باعث می‌شود که هم پرداخت‌کننده و هم نیازمند هردو ناشناس باقی بمانند.

امروزه پرداخت ذکات آنلاین که توسط خیریه‌ها اداره می‌شود، جای صندوق صدقه را گرفته است. افراد میزان دقیق مبلغی که باید پرداخت کنند را محاسبه می‌کنند که معمولاً 2.5% ثروتشان است. در ترکیه نیز یک وب‌سایت برای نام‌نویسی مغازه‌هایی که نان رایگان در اختیار نیازمندان قرار می‌دهند طراحی‌شده است. شعار آن‌ها هم این است: اجازه دهید به کسانی که در خیابان زندگی می‌کنند و توان خرید نان ندارند کمک کنیم.

شخصی این پیشرفت فنی را یک مرحله ارتقاء داده است. در سال 2012 اوگوزان کانیم مطلبی دراین‌باره خواند. این مطلب درباره شرکت کردن مغازه‌ها در اهدای نان رایگان بود. کانیم می‌دانست که کمک دولت به دانشجویان ترک محدود است و بورسیه کافی برای آن‌ها وجود ندارد. طرح او ترکیبی از اهدای نان از طریق پلتفرم‌های رسانه‌ای بود. ایده این کار شامل مرتبط کردن دانشجویان نیازمند به شرکت‌هایی بود که می‌توانستند از آن‌ها حمایت کنند.

این طرح دانشجویان نیازمند را با شرکت‌هایی مرتبط می‌کند که قصد حمایت از آن‌ها را دارند.

کانیم طرح پروژه را از اهدای نان به اهدای غذا تغییر داد و تصمیم گرفت که با کمک اینترنت این پروژه را گسترش دهد تا کارایی بیشتری داشته باشد.

هدف کانیم رسیدگی به دانشجویان است، زیرا ازنظر او دانشجویان آینده کشور هستند. او دوست دارد جوانان فرصت خواندن شعر، شرکت در کارهای هنری و دنبال کردن کارهای خوب را داشته باشند و تبدیل به انسان‌های کاملی شوند. ازنظر او این کار هم به دانشجویان کمک می‌کند و هم باعث می‌شود که آن‌ها نیز در آینده به دیگران کمک کنند و این فرهنگ را در قسمت‌های دیگر جهان نیز بسط دهند.

این رویکرد در جوامع مسلمان بسیار رایج است. در ترکیه مراقبت کردن از اعضای خانواده، همسایه و همکاران و حتی غریبه‌ها رایج است، زیرا ازنظر آن‌ها این کار باعث بهبود اوضاع همه می‌شود.

در طرح کانیم دانشجویان فقط در زمان آپلود کردن کارت دانشجویی برای ثبت‌نام شناخته می‌شوند. وقتی عضو سایت شدند، می‌توانند با فشردن دکمه‌ای برای دریافت مجانی غذا از رستوران‌های مشخص‌شده کد دریافت کنند. با کلیک بروی یک دکمه دیگر می‌توانند برای دریافت کتاب، مجله، بلیت تئاتر و سینما و غیره اقدام کنند. حدود 150000دانشجو در این طرح ثبت‌نام کرده‌اند و هرماهه از حدود 500کوپن غذای اهداشده استفاده می‌کنند. این طرح که از 7سال پیش آغازشده تا به امروز توانسته به نیم میلیون دانشجو در استانبول، آنکارا و ازمیر کمک کند.

یکی از دانشجویان بنام طوبی با این طرح از طریق ایسنتاگرام آشنا شده است. او می‌گوید: سال گذشته من دانشگاه را آغاز کردم اما با دوست یا افراد جدیدی آشنا نشدم. اما به لطف این طرح توانستم دوستان جدیدی برای خود بیابم.

در ترکیه سنت دادن نان به نیازمند قرن‌هاست که اجرا می‌شود.

ازنظر طوبی دریافت بلیت مجانی تأثیر زیادی روی او داشت، زیرا با این کار حس ارتباط با دانشگاه در او زنده شد، یعنی عضو جدید یک جامعه بودن که قبلاً چنین چیزی را تجربه نکرده بود.

در قلب فرهنگ کمک به دیگران، چه از طریق نانوایی و چه کمک کردن به دانشجویان برای دستیابی به امکانات بیشتر، نوعی حس کمک به دیگران بدون انتظار پاداش یا شناخته‌شده وجود دارد، به این طریق دریافت‌کنندگان هویت خود را حفظ کرده وزندگی‌شان بهبود می‌یابد.

در دنیایی که همه به دنبال منافع شخصی خود هستند، چنین چیزی واقعاً حیرت‌انگیز است.

منبع: bbc.com